Domeintabellen toelichting

Aquo Domeintabellen zijn één van de drie peilers van de Aquo-standaard. Wanneer in informatiesystemen en uitwisselbestanden vooraf gedefinieerde begrippen wenselijk zijn, maken we gebruik van domeinwaarden in domeintabellen. Door gebruik te maken van de waarden uit deze domeintabellen hanteert u de afgesproken schrijfwijze voor het gegevenselement. Daardoor kunnen gegevens uit verschillende databases eenvoudig gecombineerd worden.

Uniforme schrijfwijze is een voorwaarde voor het geautomatiseerd uitwisselen van informatie tussen informatiesystemen, omdat een computer nu eenmaal niet kan bepalen of met verschillende schrijfwijze toch hetzelfde wordt bedoeld. Ter illustratie: ‘T', ‘Temp' en ‘Temperatuur' zijn verschillende karakterreeksen. Een computer kan niet bepalen of hetzelfde wordt bedoeld of niet. In de Aquo-domeintabellen wordt de afgesproken schrijfwijze opgenomen. Door te conformeren aan de schrijfwijze in de Aquo-domeintabellen, kunnen gegevens uit verschillende databases eenvoudig worden gecombineerd en gaat informatie dus makkelijker stromen.

Via het menu kan een overzicht van alle actuele domeintabellen worden opgevraagd, of een overzicht met alle domeintabellen die nu en in het verleden onderdeel zijn geweest van de Aquo-standaard. Ook is het mogelijk om een overzicht te krijgen van alle domeinwaarden.

Er is ook een API webservice. U kunt gebruik maken van deze webservice om uw eigen domeintabellen automatisch te synchroniseren met de Aquo-domeintabellen. Zo weet u zeker dat u altijd de juiste waarden gebruikt. De ApiSandbox vindt men hier.

Mist u een waarde in de domeintabel dan kunt u de gewenste domeinwaarde aanvragen, zie de pagina Beheer/Wijzigingsproces/Indienen wijzigingsvoorstel. In de praktijkrichtlijn Aquo-domeintabellen vindt u achtergrondinformatie over de domeintabellen. In deze praktijkrichtlijn wordt ook een aantal domeintabellen toegelicht. De praktijkrichtlijn domeintabellen IM-Metingen is een verbijzondering van de praktijkrichtlijn Aquo-domeintabellen.

Voor bepaalde gegevensuitwisselingen zijn er hulplijsten gegevensuitwisselingen beschikbaar.

Parameter

In de domeintabel Parameter, te raadplegen onder Domeintabellen, staan alle parameters (en grootheden). Daarnaast zijn er voor een aantal (sub)werkvelden Hulplijsten gegevensuitwisseling (voorheen Aquo-parameterlijsten) opgesteld. In deze Hulplijsten zijn de voor dit werkveld relevante parameters gebundeld. De parameters in een Hulplijst gegevensuitwisseling zijn dus een kleine subset van de domeintabel Parameter. Daarnaast worden in de Hulplijst gegevensuitwisseling ook de gangbare eenheid, hoedanigheid en compartiment voor het betreffende werkveld vermeld. Lees meer op de pagina Hulplijsten gegevensuitwisseling.

Mapping Parameter Actueel – Historisch

In deze mapping wordt van beëindigde domeinwaarden uit de Aquo-domeintabel Parameter aangegeven door welke parameter de betreffende parameter vervangen is.

De file Mapping Parameter Actueel – Historisch wordt als xls-bestand aangeboden. Deze mapping is ook wel bekend onder de naam ‘was/wordt lijst' of ‘conversietabel Aquo-domeintabel Parameter'.

Dit document wordt bijgewerkt als het CCvD-D akkoord is gegaan met wijzigingen in de Aquo-domeintabel Parameter. Dit zal dus maximaal twee keer per jaar gedaan worden tijdens het doorvoeren van een update van de Aquo-standaard.

Inlezen CSV van tabellen met CAS nummers, diakrieten en omrekenfactoren zonder problemen

In de meeste gevallen is je computer zo ingesteld dat de CSV automatisch geopend wordt in Excel, en helaas versleutelt Excel het naar ANSI of Windows 8 waardoor bijzondere karakters verkeerd worden ingelezen (komt veel voor bij domeintabel Biotaxon). Verder 'denkt' Excel zelf na waardoor CAS nummers soms als datum worden ingelezen (domeintabel Parameter) en de E-notatie van de omrekenfactor (domeintabel Eenheid) anders wordt uitgerekend.

Dit kan voorkomen worden door de gedownloade files direct te laten openen in een specifiek CSV-programma. Het best te gebruiken is notepad++. Je dient je computer zo instellen dat het CSV-bestanden altijd met dat programma opent. Hierin wordt automatisch de UTF-8 ingelezen (of dat kun je instellen) en krijg je de juiste karakters. Notepad++ veranderd ook niets aan de CAS nummers of de berekening van de E-notatie.

Je mist in Notepad++ wel de mogelijkheid om bv te filteren of te sorteren, dus niet erg overzichtelijk. Hiervoor is ook een oplossing.

- Sla de file uit notepad++ op als bestand.txt in een eigen gekozen directory en lees/importeer die dan in Excel. (open excel, open bestand, geef aan alle bestanden en kies jouw bestand)
- Dan krijg je rechts de mogelijkheid bij de “wizard tekst importeren” om bij het "oorspronkelijke bestand" Unicode (UTF-8) te selecteren.
- Kies volgende, scheidingstekens ";"
- Kies volgende.

Op dit moment kun je de kolommen instellen qua format.

- Dit is voor belang voor de kolom CASnr en omrekenfactor om deze op 'tekst' te zetten. (met steeds op volgende klikken ga je naar de volgende kolom.)
- Klik op voltooien.
- Nu wordt de tabel in juiste formaat en opmaak ingeladen in excel. Hierna kan het als excel worden opgeslagen.


CAS nummers opzoeken

Als u chemische stoffen aanvraagt dient ook het CAS nummer aangeleverd te worden. IHW adviseert deze te zoeken op de volgende websites en onderling te vergelijken:

   ChemID-plus
   ECHA
   NIST
   EPA

Natuurlijk kan er ook op Google gezocht worden. Dan kom je vaak uit op Molbase, Merck(sigma), Pubchem, ChEBi, en vele andere vooral Chinese sites die minder interessant zijn.

IHW heeft sinds januari 2022 een abonnement op SciFinder die de CASnr-registratie doet. IHW kan nu de CASnrs daar verifiëren. SciFinder is leidend.

CAS nummers controleren

CAS nummers zijn opgebouwd met een bepaalde methode zodat aan het getal zelf te zien is of het klopt (ca. 90% zekerheid); het laatste cijfer is het controle getal. Met de CAS nummerchecker van IHW kan het nummer gecontroleerd worden of het een goed CAS nummer is. Vul in het gedownloade Excelformulier, in cel G2, het gevonden CAS nummer in en kijk of het controle getal, in cel H15, overeenkomt met het laatste getal van het CAS nummer.


De domeintabel Waarnemingssoort is geen onderdeel van de Aquo-standaard

Gebruik deze tabel niet in nieuwe toepassingen! En ga bestaande systemen zo inrichten dat de Waarnemingssoort (WNS) niet meer gebruikt wordt.
Deze domeintabel combineert het 'wat', 'waarin' en 'hoe' van een waarneming in één tabel. De tabel is een erfenis vanuit het ontstaan van de Aquo-standaard. De tabel is niet 'nodig' en er kan niet met een WNS-nummer worden uitgewisseld, maar veel gebruikers vinden het een makkelijk overzicht bieden, daarom ondersteunt het Informatiehuis Water de waarnemingssoort (WNS) nog. Men dient altijd uit te wisselen met de domeinwaarden uit de betreffende domeintabellen die in de WNS zijn gecombineerd. Daarnaast is het onvolledig om alléén de informatie die is gecombineerd in de WNS uit te wisselen; de Aquo modellen bevatten veel meer mogelijkheden dan alleen het uitwisselen van het 'wat', 'waarin' en 'hoe' van een waarneming. Het is onmogelijk om eenduidig de hele standaard te vatten in deze 3 onderdelen. Het is bijv. voor een complete uitwisseling ook nodig om het gebruikte meetapparaat te noemen, de diepte waarop gemeten is of welke waardebepalingsmethode is gebruikt. Dit zijn allemaal zaken die van invloed kunnen zijn op het uit te wisselen resultaat en zijn daarom onderdeel van de Aquo-standaard (maar passen niet in een WNS).

De onderdelen van de WNS zijn opgenomen in de Aquo-domeintabellen Parameter (groep: Typering, Grootheid of Grootheid + ChemischeStof/Object/Microbiologie), Eenheid, Hoedanigheid en (Analyse)Compartiment. De domeintabel Waarnemingssoort combineert deze tabellen puur voor gebruiksgemak. Deze combinatie geeft met één nummer weer wat is waargenomen en in welke omgeving. Bijvoorbeeld, het nummer WNS2323 staat voor een waarneming in het oppervlaktewater van een concentratie ‘stikstof Kjeldahl’ (NKj) uitgedrukt in mg/l stikstof (N):

Nummer Omschrijving Typering Grootheid Parameter Eenheid Hoedanigheid Compartiment
WNS2323 [] [CONCTTE] [NKj] [mg/l] [N] [OW] (massa)Concentratie Stikstof Kjeldahl milligram per liter Uitgedrukt in Stikstof Oppervlaktewater